De kracht van positieve beloning

Hoe vaak krijg jij een complimentje? Of: hoe vaak hoor je juist alleen iets wanneer je'het' niet goed doet? En: hoe vaak geef jij een ander een compliment wanneer deze ietsgoed doet? Of: laat jij een ander vooral duidelijk merken wanneer het fout is? 

Complimenten geven is een hele krachtige vorm om sfeer, gedrag en prestaties zowelthuis als op de werkvloer te verbeteren. Als je iemand een complimentje geeft, werkt dat als een aanmoediging om positief gedrag te herhalen en het geeft zelfvertrouwen. Een compliment haalt het beste in de ander naar boven omdat een compliment het beste benoemt.

Ruimte om fouten te maken
Waardering uitspreken geeft een ander ook ruimte. Ruimte om creatief te zijn, omdingen uit te proberen, om fouten te mogen maken. Als je namelijk niet op je kop krijgtals iets niet lukt, word je ook niet bang om een nieuwe poging te wagen. Als het goed is,krijg je dan juist het compliment dat je het er niet bij laat zitten, dat je het op een andere manier gaat proberen. Dat stimuleert onbevangenheid en lef. Deze kwaliteitengedijen niet in een omgeving waar druk en dwang heerst, waar je op de eerste plaats moet doen wat een ander zegt.

Belonen werkt beter dan straffen
De positieve energie die uitgaat van belonen in de vorm van waardering blijkt veel motiverender te werken dan de negatieve energie van kritiek en afwijzing. Opvoeders en leidinggevenden zouden zich moeten realiseren dat ze minstens vier keer zoveel complimenten als kritiek zouden moeten geven om gedrag positief te beïnvloeden.

Positive reinforcement op scholen
Er zijn tegenwoordig scholen, ook in Nederland, die volgens dit principe werken.Schoolwide Positive Behaviour Support, afgekort PBS, is een methode die erop is gerichtgewenst bedrag van leerlingen te bevorderen. Het doel is om een positieve, socialeomgeving te scheppen die het leren bevordert en gedragsproblemen voorkomt. PBS iseen ‘kapstok’ waaraan alle schoolinterventies om gedrag positief te beinvloeden opgehangen kunnen worden. PBS maakt onderscheid tussen drie niveaus vaninterventies: de 'normale' interventies die gelden voor alle leerlingen (85-92%);interventies voor groepjes leerlingen die extra ondersteuning nodig hebben om gewenst gedrag te kunnen ontwikkelen (7-10%); interventies voor enkele leerlingen die extra veel aandacht nodig hebben om gewenst gedrag te ontwikkelen (3-5%). Uit onderzoek is gebleken dat deze benadering heel effectief is.

Basisprincipes van PBS
Positive Behaviour Support werkt vanuit vijf basisprincipes:

1. Leerlingen weten welk gedrag van hen wordt verwacht. De docenten bepalen met elkaar welk gedrag verwacht wordt van de leerlingen enzorgen dat dit duidelijk benoemd en visueel gemaakt wordt in de school. Niet alleen in de klas, maar ook in de gangen en op het schoolplein. Alle medewerkers, van docent totconcierge tot hulpouder, werken vanuit deze waarden en benaderen de leerlingen ookvolgens deze principes.

2. Gedrag wordt aangeleerd.Net als taal en rekenen is 'gedrag' een schoolvak, dat regelmatig in de praktijk vanalledag geoefend en herhaald wordt.3. Gewenst gedrag wordt bekrachtigd. Er bestaat een beloningssysteem dat door alle medewerkers gebruikt wordt. Dat betekent dat tegenover een terechtwijzing vier complimenten staan. Goed gedrag wordt namelijk versterkt door complimenten te krijgen.

4. Ongewenst gedrag heeft consequenties. De consequenties van 'fout' gedrag zijn voor een leerling bij alle docenten en medewerkers hetzelfde.

5. School en ouders werken samen. De school betrekt ouders actief bij het onderwijs van het kind. Ouders weten welk gedragvan de kinderen wordt verwacht op school en worden gestimuleerd hier thuis ook mee tewerken.

Hoe kun je dit zelf toepassen?
Je kunt het principe van 'positieve beloning' ook zelf toepassen, bijvoorbeeld thuis in de opvoeding of in de omgang met je familie. Ook op de werkvloer is het een waardevollemanier om met collega's om te gaan.

Hoe ziet dat er in de praktijk uit? Wat doe je als je dochtertje steeds het speelgoed van haar broertje afpakt of als een werknemer de sfeer verpest door steeds achter de rug van collega's te roddelen? Voorop staat dat het voor iedereen duidelijk moet zijn welke regels gelden en dat de regels billijk zijn: je pakt niet elkaars speelgoed af; er wordt nietover collega's gekletst. Dit zijn de regels en er wordt van iedereen verwacht dat hij of zij zich eraan houdt. Vervolgens geef je het positieve gedrag aandacht en besteed je zo min mogelijk aandacht aan negatief gedrag.

Een voorbeeld: Pakt je dochtertje speelgoed van haar broertje af, dan kom jij in actie: je geeft het weer terug aan je zoontje en besteedt er verder zo min mogelijk aandacht aan. Maar veel belangrijker: als je dochter haar broertje rustig met zijn eigen speelgoed laat spelen, maak haar dan een welgemeend compliment. Komt de roddelende collega weer klagen over een ander, negeer dit dan door het gesprek af te kappen of zelf over iets positiefs te beginnen. En wanneer je je collega iets positiefs hoort zeggen, laat dan je waardering blijken door er enthousiast op in te gaan.