Ssstress

Wat is stress?
Stress is niet per se iets negatiefs. Bij alles wat je doet, span je je spieren aan en creëer je dus stress. Je hebt die spanning nodig. Als je bijvoorbeeld de trap oploopt, gebruik je allerlei spiergroepen en hoe harder je de trap oploopt, hoe meer spanning je creëert. Samen met die spanning gaat je hartslag omhoog, ga je sneller en hoger ademen, produceer je extra adrenaline en cortisol. Zodra je boven bent, ontspan je die spieren weer, wordt je ademhaling rustig, klopt je hart minder snel, met andere woorden: je ontspant je spieren weer. Niets mis mee. Als je een hele dag hebt gewerkt, ben je 's avonds gezond moe. Je ontspant 's avonds door te sporten, een boek te lezen of wat TV te kijken. Je slaapt lekker en staat 's ochtends uitgerust en vol energie op. Dit is het ideale scenario.

Signalen
Helaas is de situatie voor veel mensen minder ideaal. De stress is te groot, zodat je de volgende ochtend niet lekker uitgerust opstaat. Redenen: er ligt teveel werk op je te wachten, de sfeer met collega's is niet goed, er zijn onduidelijke werkafspraken, er is onzekerheid op het werk, je vindt je werk niet leuk, er geen waardering voor je werk, een moeilijke thuissituatie en ga zo maar door. Als de balans tussen spanning en ontspanning weg is, ontstaan er vaak lichamelijke en/of psychische klachten: toenemende vermoeidheid, slaapproblemen, prikkelbaarheid, buik- en maagklachten, hoofdpijn, nek- en schouderklachten of verminderde concentratie. Sommige mensen kunnen het heel lang volhouden en gaan door op wilskracht. Maar vroeg of laat gaat het lichaam protesteren. En dan ben je overspannen of, de volgende stap, je hebt een burn-out. Dus wees alert zodra je deze signalen waarneemt. 

Herstel
Overspannenheid of burn-out is niet alleen maar een psychische kwestie. Als je het zover hebt laten komen, is het stressysteem in je hersenen ontregeld. Hierdoor houden de klachten zichzelf in stand. In feite is de 'uit-knop' zoek. Je lichaam heeft veel tijd nodig om weer te herstellen. Herstel vraagt om een goede balans tussen in- en ontspanning. Wanneer je overspannen bent, neem dan heel veel rust, slaap lekker lang uit, doe 's middags een dutje. Begin met dingen die maar een korte en kleine inspanning vergen, zoals een blokje om lopen, een boodschapje doen, een kwartiertje in de tuin rommelen. Als je je teveel inspant, slaat je stressysteem direct weer op hol en zal het herstel nog langer duren. Dus ga niet te snel hardlopen of intensief sporten. Doe alles met mate. Hoe langer je roofbouw hebt gepleegd op je lichaam, hoe langer het herstel zal duren. Wees geduldig en vriendelijk voor jezelf!

Weer terug naar het werk?
Er is de laatste jaren een tendens om mensen die overspannen zijn weer zo snel mogelijk aan het werk te krijgen. Dit is afhankelijk van de mate waarin iemand ontregeld is. Sommige mensen hebben echt een time-out nodig om weer in balans te komen, voor anderen werkt het beter om actief te blijven. Je kunt alleen zelf voelen wanneer je weer aan het werk kunt. Merk je dat je meer energie hebt, dat je stemming beter wordt, dat je je niet meer zo snel geirriteerd bent? Dan is het tijd om langzaam weer op te bouwen. Maar leg jezelf niets op: het is een kwestie van uitproberen. Je lichaam zal aangeven of het kan of niet. Dit is voor iedereen anders. Betrek ook je leidinggevende bij het herstel. Als je eenmaal zover bent dat je weer gaat reïntegreren, dan moet je leidinggevende weten dat je het rustig aan moet doen. Niet te veel en niet te grote klussen voor jou. Het gaat in het begin nog niet om presteren, maar om weer te wennen aan een werkritme.

En voor de toekomst: Houd voortaan je de balans heel goed in de gaten. Vraag jezelf elke ochtend af: ben ik weer fit genoeg?